Fundusz Alimentacyjny
Komu przysługują świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego?
Osobą uprawnioną do świadczeń z funduszu alimentacyjnego (w skrócie: świadczenie z FA) jest dziecko, które ma zasądzone od rodzica alimenty (mogą to być również alimenty na podstawie ugody zawartej przed sądem), jeżeli egzekucja alimentów jest bezskuteczna. Świadczenia z FA przysługują na dziecko do ukończenia przez nie 18 lat. Na dziecko starsze świadczenia przysługują do ukończenia 25 lat pod warunkiem, że uczy się ono w szkole lub szkole wyższej. Na dziecko posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, którego rodzic nie płaci zasądzonych alimentów, świadczenia przysługują bez względu na wiek dziecka.
Egzekucja jest bezskuteczna, jeżeli w okresie dwóch miesięcy przed złożeniem wniosku o świadczenie z FA nie wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych. Bezskuteczność egzekucji potwierdza organ prowadzący postępowanie egzekucyjne odpowiednim zaświadczeniem. Można je uzyskać samemu lub wystąpić o ich uzyskanie za pośrednictwem organu właściwego wierzyciela.W przypadku, gdy egzekucja alimentów nie jest prowadzona w Polsce, gdyż dłużnik mieszka za granicą, w celu potwierdzenia bezskuteczności egzekucji, do wniosku o przyznanie świadczenia z FA wnioskodawca musi dołączyć odpowiednie zaświadczenie z sądu okręgowego (lub innego właściwego sądu) lub zagranicznej instytucji egzekucyjnej, potwierdzające bezskuteczność egzekucji zasądzonych alimentów lub niemożność prowadzenia egzekucji. Aby nabyć prawo do świadczenia z FA dziecko, które ma zasądzone alimenty nie musi być wychowywane przez rodzica samotnie.
Prawo do świadczenia z FA przysługuje też na dzieci wychowywane przez rodzica, który zawarł kolejny związek małżeński, żyje w nieformalnym związku lub mąż/żona nie płaci zasądzonych alimentów. W takich przypadkach rodzic zobowiązany do alimentacji nie jest wliczany do składu rodziny, więc jego dochód nie jest brany pod uwagę przy ustalaniu czy rodzina ma prawo do świadczenia z FA.
Dochód uprawniający do świadczeń z funduszu alimentacyjnego
Prawo do świadczenia z FA przysługuje, jeżeli przeciętny miesięczny dochód netto na osobę w rodzinie w roku poprzedzającym okres świadczeniowy nie przekracza 900 zł. Ustalając prawo do świadczenia z FA na okres od 1 października 2022 r. do 30 września 2023 r. brany jest pod uwagę dochód uzyskany przez członków rodziny w 2021 r. z uwzględnieniem dochodów utraconych bądź uzyskanych.
W przypadku, gdy dochód rodziny przekroczy kwotę 900 zł na osobę w rodzinie, fundusz alimentacyjny będzie pomniejszony o kwotę przekroczenia dochodu. Przekroczenie dochodu nie może być wyższe niż kwota funduszu. Jeśli w wyniku przeliczenia, wysokość świadczenia z funduszu alimentacyjnego będzie niższa niż 100 zł, fundusz alimentacyjny nie przysługuje.
Na okres świadczeniowy 2023/2024 prawo do świadczenia z FA przysługuje, jeżeli przeciętny miesięczny dochód netto na osobę w rodzinie w roku poprzedzającym okres świadczeniowy nie przekracza 1209 zł. Ustalając prawo do świadczenia z FA na okres od 1 października 2023 r. do 30 września 2024 r. brany jest pod uwagę dochód uzyskany przez członków rodziny w 2022 r. z uwzględnieniem dochodów utraconych bądź uzyskanych.
W przypadku, gdy dochód rodziny przekroczy kwotę 1209 zł na osobę w rodzinie, fundusz alimentacyjny będzie pomniejszony o kwotę przekroczenia dochodu. Przekroczenie dochodu nie może być wyższe niż kwota funduszu. Jeśli w wyniku przeliczenia, wysokość świadczenia z funduszu alimentacyjnego będzie niższa niż 100 zł, fundusz alimentacyjny nie przysługuje.
Na dochód ten składają się następujące składniki:
• przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne,
• deklarowany w oświadczeniu dochód z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
• inne dochody nieopodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych enumeratywnie wyliczone w ustawie o świadczeniach rodzinnych (np. wszelkie stypendia otrzymywane przez uczniów lub studentów, alimenty na rzecz dzieci). W odróżnieniu od ustalania dochodu dla potrzeb przyznania świadczeń rodzinnych, do dochodu rodziny nie wlicza się kwot funduszu alimentacyjnego otrzymanego w 2022 r.
W przypadku, gdy rodzina posiada gospodarstwo rolne, dochód z tego tytułu oblicza się na podstawie liczby hektarów przeliczeniowych znajdujących się w jej posiadaniu w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy. W tym, jeżeli zmiana powierzchni gospodarstwa rolnego miała miejsce w trakcie miesiąca, nową powierzchnię gospodarstwa uwzględnia się od miesiąca następnego. Miesięczna wartość dochodu z 1 ha przeliczeniowego została określona na poziomie 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie w drodze obwieszczenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 18 ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym. W przypadku, gdy rodzina lub osoba ucząca się utrzymuje się z gospodarstwa rolnego oraz uzyskuje pozarolnicze dochody, dochody z obu tych źródeł sumuje się. Przeciętny miesięczny dochód na osobę w rodzinie oblicza się, dzieląc łączną kwotę dochodu uzyskanego przez wszystkich członków rodziny w roku 2022, przez 12, czyli przez liczbę miesięcy w roku, a następnie przez liczbę członków rodziny.
Wysokość świadczeń z funduszu alimentacyjnego
Świadczenia z FA przysługują w kwocie bieżąco zasądzonych alimentów, ale nie mogą wynieść więcej niż po 500 zł na każde z uprawnionych do alimentów dzieci.
Okres otrzymywania świadczeń, kiedy złożyć wniosek
Świadczenia z FA przyznawane są na tzw. okresy świadczeniowe, trwające 12 miesięcy od 1 października do 30 września następnego roku kalendarzowego. Jednak wnioski o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego osoby zainteresowane mogą składać już od 1 sierpnia a drogą elektroniczną od 1 lipca. W przypadku, gdy osoba ubiegająca się o świadczenia z funduszu alimentacyjnego na nowy okres świadczeniowy złoży wniosek wraz z dokumentami do dnia 31 sierpnia, ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz wypłata świadczeń przysługujących za październik następuje do dnia 31 października. W przypadku, gdy osoba ubiegająca się o świadczenia na nowy okres świadczeniowy złoży wniosek wraz z dokumentami w okresie od dnia 1 września do dnia 31 października, ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz wypłata świadczeń przysługujących za październik następuje do dnia 30 listopada.
Gdzie złożyć wniosek o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego ?
Wniosek o przyznanie świadczeń z FA, w odróżnieniu od wniosku o przyznanie zaliczki alimentacyjnej, należy złożyć nie u komornika prowadzącego postępowanie egzekucyjne lecz bezpośrednio w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie albo w ośrodku pomocy społecznej, jeżeli w danej gminie ośrodek ten realizuje świadczenia z FA.
Dokumenty niezbędne w sprawie przyznawania świadczeń z funduszu alimentacyjnego – zgodnie z ustawą z dnia 7 września 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jednolity Dz. U. z 2023 roku poz. 1300).
Do wniosku należy dołączyć odpowiednio:
1) zaświadczenia lub oświadczenia dokumentujące wysokość innych dochodów;
2) inne zaświadczenia lub oświadczenia oraz dowody niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia, w tym:
a) zaświadczenie organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne albo oświadczenie stwierdzające bezskuteczność egzekucji,
b) orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności,
c) odpis podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu zasądzającego alimenty, odpis postanowienia sądu o zabezpieczeniu powództwa o alimenty, odpis protokołu zawierającego treść ugody sądowej lub ugody zawartej przed mediatorem,
d) orzeczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dla osoby uprawnionej,
e) informacje właściwego sądu lub właściwej instytucji o podjęciu przez osobę uprawnioną czynności związanych z wykonaniem tytułu wykonawczego za granicą albo o niepodjęciu tych czynności w szczególności w związku z:
– brakiem podstawy prawnej do ich podjęcia lub
– brakiem możliwości wskazania przez osobę uprawnioną miejsca za-mieszkania dłużnika alimentacyjnego za granicą,
3) W przypadku utraty dochodu lub uzyskania dochodu do wniosku o świadczenie z funduszu alimentacyjnego należy dołączyć dokumenty potwierdzające ich utratę lub uzyskanie oraz ich wysokość.